Skip to main content
SearchLoginLogin or Signup

Goodnight Ladies

Published onJun 27, 2024
Goodnight Ladies

Er is altijd meer reden om somber te zijn dan opgewekt. Doorman neemt in Paralipomena (2007) de vlucht naar voren en noteert in ‘Io crepo se non rido!’ wat er op zijn begrafenis gespeeld moet worden: Lou Reed, ‘Goodnight Ladies’ van het album Transformer en Mozarts kwintet ‘Dit scrivermi ogni giono’ uit zijn Cosi fantutte. Wie meent dat Doorman boek in, boek uit worstelt met de dialectiek tussen de Verlichting en de Romantiek, weet dan wel beter. Doorman is altijd Romantisch geweest. Met gevoel voor theater en sentiment kiest hij bij het naderende einde twee liederen die daar stevig van getuigen.

In de tijden dat ik lesgaf op de Vrije Universiteit over ‘mooi’ en ‘lelijk’, over de beginselen van de esthetica - liet ik eerstejaars studenten een video van Teleac zien waarin Doorman een en ander redelijk uiteenzette. De beoordeling en waardering van kunst in brede zin draait om drie zaken: de inhoud, de emotie en de vorm. Doorman was wat de presentatievorm betreft de troepen ver vooruit. Nog voordat historicus Hans Goedkoop aan het wandelen sloeg op televisie (ik vermoed om je een dynamisch gevoel van het verleden te geven) bewoog Doorman zich soepel in zijn maatpak door het hem zo geliefde Stedelijk Museum, terwijl hij doceerde. Bij het aspect ‘vorm’ hield hij stil. Staand voor ‘Seven figures’ van Bruce Nauman legde hij hoe belangrijk de vorm is voor een werk: kunst is meer dan een nabootsing van de werkelijkheid, het is autonoom, de schoonheidservaring is van intrinsieke waarde. De meeste studenten waren te druk met het verwerken van deze cognitieve informatie (inhoud, emotie, vorm) - het viel geloof ik niemand op wat er achter Doorman gebeurde. Naumans werk bestaat uit zeven copulerende figuren gemaakt van flikkerend neonlicht. Ik kan me niet aan de gedachte onttrekken dat Doorman ervan moet hebben genoten, van deze dubbelzinnige situatie. Van De Navel van Daphne tot De vrede graast zonder genade, zonder ironie, ambiguïteit en humor gaat het niet. Naumans werk is bij uitstek conceptueel, want juist de eeuwigheidswaarde van kunst staat sterk in contrast met de tijdelijkheid van de daad - die hier in de kunst wel tot in de eeuwigheid doorgaat, en uiteindelijk dan ook de grote vraag oproept: wat is de mens, anders dan een eeuwig copulerend wezen vergeefs op zoek naar betekenis die de kunst niet kan overleven?

Doorman, Nauman en de zeven figuren, er zijn ook redenen om meer opgewekt te zijn dan somber. À propos, Naumans werk lijkt de tand des tijds aardig te doorstaan, al wordt hier en daar gemopperd over de manier waarop hij de menselijke seksualiteit voorstelt (mannelijk) en wijzigen sommigen (vooral vrouwen) zijn uitspraken over vrouwen die te veel praten af als seksistisch. Vorm of vent! Het is Doormans stokpaardje, de relatie tussen kunst en engagement. Vaak heeft hij verzucht dat de pendule te zeer is doorgeschoten richting het engagement, al meen ik dat ook Doorman toch steeds meer oog heeft gekregen voor de waarde van engagement. Zo lang het dubbelzinnig blijft en kunst geen politiek is, of een politiek instrument wordt, maar ook zijn eigen autonome waarde behoudt, is het geloof ik goed. Het gaat Doorman bovenal om de ruimte voor kritiek in het debat over kunst. ‘Wanneer de kritiek ontbreekt wordt de receptie van kunst consumptie’, tekende hij op in De vrede graast zonder genade.

Er is altijd meer reden om somber te zijn dan opgewekt. Want de kritiek, zoals Doorman die voor ogen ziet, is inmiddels toch wel op sterven na dood. Nu gaat hij zelf ook al weg! Ik zou willen treuren, maar het hoeft niet, want er blijft altijd muziek, theater, poëzie en filosofie. We laten we ons raken door wat vals, sentimenteel en feestelijk is, want ook wij zijn altijd Romantisch geweest. Dank waarde Doorman, goede vriend, voor de leraar en het kritische voorbeeld dat je bent geweest voor mij en vele anderen; dank voor al het moois dat je schreef en nog gaat schrijven.

‘Goodnight ladies, ladies goodnight/ It's time to say goodbye.’

Comments
0
comment
No comments here
Why not start the discussion?